Koncepcja. Na początku wszystkiego jest jakaś koncepcja. Przynajmniej mam taką nadzieję ?
Może to być myśl, luźna idea. A może to być coś znacznie większego, jak na przykład projekt koncepcyjny w branży budowlanej.
Czym jest taki projekt koncepcyjny?
Projekt koncepcyjny to zbiór tych wszystkich pierwszych myśli i idei, jakie towarzyszą wyobrażeniu nowej realizacji. Ale już w jakiejś większej formie, nadającej tym myślom i ideom pewną strukturę.
Zwykle składa się on z wstępnych rzutów, przekrojów, nieśmiałych wizualizacji planowanego przedsięwzięcia budowlanego. Jeszcze bez detali, ale tak przedstawionych, aby odbiorca mógł poczuć „klimat” tego, co ma zostać wybudowane.
Do tego pojawiają się opisy pozwalające coś „poczuć”, przybliżające wrażenia, jakie w zamierzeniu mają towarzyszyć planowanej inwestycji.
Projekt koncepcyjny ze swej natury charakteryzuje się dużą ogólnością. Zarówno w przedstawieniu samego planowanego obiektu budowlanego, jak i towarzyszącej mu funkcjonalno-przestrzennej wizji zagospodarowania terenu.
Projekt ten wstępnie pokazuje, gdzie co będzie i jak to będzie razem „grało” w przestrzeni etc.
***
Uwaga: Ten artykuł możesz posłuchać w podcaście Spółka Budowlana:
***
Istotność projektu koncepcyjnego
W literaturze tematu spotyka się stanowisko, zgodnie z którym:
Pomimo ogólnego charakteru projekt koncepcyjny stanowi niezbędną bazę, bez której niemożliwe byłoby powstanie np. projektu budowlanego, a w konsekwencji również i samego obiektu. [1]
Osobiście twierdzę, że byłoby możliwe powstanie obiektu. Ale prawdopodobnie skutki byłyby opłakane ? Zdarza wam się czasem zatrzymać, rozejrzeć i pomyśleć, co twórca tej koncepcji miał na myśli…yyyy…wróć…czy tu w ogóle była jakaś koncepcja dla tej inwestycji? Mnie zdarza się to dość często.
Przy okazji – co myślicie o koncepcji lokalizacji Muzeum Sztuki Nowoczesnej w niedalekim sąsiedztwie Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie?
Koncepcja a prawo autorskie
Kiedy taka ogólna koncepcja, która następnie zostanie uszczegółowiona w projekcie budowlanym, może podlegać ochronie prawnoautorskiej?
Wtedy, kiedy jest utworem. Pisałam na blogu o definicji utworu w rozumieniu prawa autorskiego, ale wróćmy jeszcze na chwilę do tego.
Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych;
Art. 1. ust. 1:
Utworem jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.
W doktrynie podaje się, że „w wielu przypadkach projekt koncepcyjny stanowi najważniejszy etap pracy twórczej projektanta, co najczęściej uzasadnia objęcie go ochroną prawnoautorską.”[2]
W wielu przypadkach nie oznacza, że zawsze. I o tym należy pamiętać, bo to bardzo ważne. Zarówno dla projektanta, jak i dla inwestora.
Przeczytaj również koniecznie:
- Jak założyć firmę budowlaną
- Decyzja pozwolenia na budowę a prawa autorskie architekta
- Odpowiedzialność zawodowa i dyscyplinarna architekta
Utwór
Analiza orzecznictwa nie pozwala stworzyć zamkniętego katalogu przesłanek pozwalających zero jedynkowo stwierdzić, że dane dzieło (projekt koncepcyjny) jest utworem. Jak słusznie podnoszą komentatorzy tematu:
Nie da się bowiem generalnie oznaczyć minimum indywidualności, które stanowiłoby wartość progową dla uzyskania ochrony w prawie autorskim i pozwalało w sposób dostatecznie bezpieczny rozróżniać wytwory intelektualne zdatne i niezdatne do takiej ochrony. [3].
Patrząc na niektóre realizacje zastanawiam się, czy aby na pewno mam przed oczami rozwinięty projekt koncepcyjny – utwór będący przejawem twórczości człowieka o indywidualnym charakterze. Zabetonowane rynki małych miejscowości wyglądają bowiem zawsze tak samo. Pusto, szaro, a latem gorąco.
Ale przyjmijmy, że faktycznie mamy do czynienia z projektem koncepcyjnym będącym utworem.
Co to oznacza?
Przede wszystkim to że każdy, kto będzie chciał korzystać z takiego projektu koncepcyjnego, będzie musiał uzyskać zgodę twórcy.
I nie ważne, czy będzie chodziło o wykorzystanie projektu koncepcyjnego dla potrzeb przygotowania projektu budowlanego przez innego projektanta niż twórca koncepcji, zbudowanie makiety czy wizualizacji, czy też zrobienie wystawy i rozpowszechnienie projektu w tym celu na przykład w sieci Internet etc.
Co za tym idzie, jeśli inwestor zakłada że zlecony projekt koncepcyjny będzie utworem, warto aby zabezpieczył się i zawarł odpowiednią umowę z projektantem. Wszystko po to, aby po sporządzeniu projektu koncepcyjnego mógł z niego korzystać w taki sposób, jaki będzie dla niego odpowiedni.
***
Nie mam dziś jakiegoś błyskotliwego zakończenia. Po głowie wciąż mi krążą te zabetonowane rynki. Może dlatego, że byłam niedawno w Kielcach 😉
Pozdrawiam!
Ewa Miszczyk-Wróbel
radca prawny
Zdjęcie w artykule pochodzi z Unsplash
[1] red. P. Jarzyński, Inwestycje budowlane w praktyce, WKP Warszawa 2022
[2] ibidem
[3] ibidem
***
Podcastu Spółka Budowlana możesz słuchać również na YouTube:
***
Jaką odpowiedzialność ponosi projektant za błędy projektowe?
Od dłuższego czasu nosiłam się z zamiarem poruszenia tego tematu. Błędy projektowe to bardzo poważny problem. Mogą zagrażać powodzeniu całej inwestycji budowlanej. Sukcesem jest ich jak najwcześniejsze wyłapanie i wdrożenie postępowania naprawczego.
Najgorsze, co się może bowiem wydarzyć, to katastrofa budowlana spowodowana takimi błędami.
Kiedy błędy są rozpoznane i naprawione pada zwykle fundamentalne pytanie – jaką odpowiedzialność ponosi projektant?… [Czytaj dalej…]
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }