Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych

Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych to kolejna nowość na liście obowiązków przedsiębiorców budowlanych. O co tym razem chodzi? O przejrzystość struktury korporacyjnej i o szeroko pojęte bezpieczeństwo transakcji finansowych. Ładnie brzmi, prawda?

Jak masz więcej czasu, zapraszam do lektury. Jak masz go mniej – zacznij czytać od końca 🙂

Podstawa prawna CRBR

CRBR to system utworzony na podstawie ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Ustawa ta implementowała do polskiego porządku prawnego przepisy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu (tzw. IV dyrektywa AML).

Dyrektywa zobowiązuje państwa członkowskie UE do przechowywania informacji na temat beneficjentów rzeczywistych w centralnym rejestrze oraz do udostępniania tych informacji właściwym organom i jednostkom analityki finansowej, a także tzw. podmiotom zobowiązanym.

I oto mamy CRBR. Co dalej? Generalnie można powiedzieć, iż rejestr ten gromadzi i przetwarza informacje o tzw. beneficjentach rzeczywistych w celu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Rejestr znajdziesz tutaj.

Beneficjent rzeczywisty

Najprościej mówiąc, beneficjent rzeczywisty to osoba fizyczna, która faktycznie kontroluje spółkę czy grupę spółek.

Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu definiuje to pojęcie w art. 2 ust. 2 pkt 1, wskazując iż beneficjentem rzeczywistym jest osoba fizyczna:

• sprawująca bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad spółką poprzez posiadane uprawnienia, które wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez spółkę, lub
• w imieniu której są nawiązywane stosunki gospodarcze lub jest przeprowadzana transakcja okazjonalna.

I tak w przypadku spółek, które nie są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym, beneficjentem rzeczywistym spółki jest osoba fizyczna:

• będąca udziałowcem lub akcjonariuszem spółki, której przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji tej osoby prawnej,
• dysponująca więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym spółki, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
• sprawująca kontrolę nad osobą prawną lub osobami prawnymi, którym łącznie przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji spółki, lub łącznie dysponującą więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie spółki, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
• sprawująca kontrolę nad spółką przez posiadanie w stosunku do niej uprawnień, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 37 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości,
• zajmująca wyższe stanowisko kierownicze w organach spółki w przypadku udokumentowanego braku możliwości ustalenia lub wątpliwości co do tożsamości osób fizycznych określonych w powyższych punktach oraz w przypadku niestwierdzenia podejrzeń prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.

Zgodnie z ustawą beneficjentem rzeczywistym jest też osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, w przypadku której nie stwierdzono przesłanek lub okoliczności mogących wskazywać na sprawowanie kontroli nad nią przez inną osobę fizyczną lub osoby fizyczne. Natomiast w przypadku tzw. trustu beneficjentem rzeczywistym jest założyciel, powiernik, nadzorca (jeśli został ustanowiony), beneficjent trustu i/lub inna osoba, która sprawuje kontrolę nad trustem.

Jednak w tych przypadkach informacja o beneficjentach rzeczywistych (trustów i osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą) nie jest przekazywana do CRBR.

Na tropie beneficjenta rzeczywistego

Przy prostych strukturach korporacyjnych sprawa jest dość oczywista. Beneficjentami rzeczywistymi są po prostu wspólnicy spółki. Przy rozbudowanych strukturach spółek holdingowych ustalenie takiej osoby na końcu łańcucha powiązań to już nie lada sztuka. Temu zresztą służą rozbudowane struktury korporacyjne – anonimowości w zarządzaniu. A stąd już blisko do poważnych zagrożeń XXI wieku w postaci prania pieniędzy czy finansowania terroryzmu.

Meryl Streep jako bohaterka filmu The Laundromat podjęła się zadania ustalenia beneficjentów rzeczywistych spółek z siedzibą w Delaware. Kosztowało ja to sporo wysiłku, ale dopięła swego. Kto nie widział filmu, powinien nadrobić zaległość i obejrzeć jej zmagania. Obsada jest świetna, konwencja filmu jednak raczej dla koneserów kina.*

Jakie dane zawiera CRBR?

Zgodnie z przepisami CRBR ma publiczny charakter, aby każdy mógł sprawdzić, kto jest beneficjentem rzeczywistym w danej strukturze korporacyjnej. Jak podaje Ministerstwo Finansów, taki charakter CRBR:

„zapewnia również większą kontrolę informacji przez społeczeństwo obywatelskie oraz przyczynia się do zwiększenia zaufania do rynku finansowego i uczestników obrotu gospodarczego.”**

CRBR gromadzi dane dotyczące beneficjentów rzeczywistych każdego rodzaju spółek. Są wśród nich spółki jawne, komandytowe, komandytowo-akcyjne, z ograniczoną odpowiedzialnością, proste spółki akcyjne (od 1 marca 2020 r.) oraz spółki akcyjne, z wyjątkiem spółek publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych.

W każdej z powyższych form może działać spółka budowlana, choć najpopularniejsze w branży są spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki komandytowe ze spółka kapitałowa jako komplementariuszem.

UWAGA termin

Spółki, które zostały wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego przed dniem 13 października 2019 r. (dzień wejścia w życie przepisów dotyczących CRBR) mają obowiązek zgłosić informacje o beneficjentach rzeczywistych do dnia 13 kwietnia 2020 r.

Pamiętaj, iż takiego zgłoszenia do rejestru nie zlecisz asystentowi. System jest tak zaprojektowany, iż dane zgłoszeniowe muszą być przekazane bezpośrednio przez osobę uprawnioną do reprezentacji spółki. Jako beneficjent rzeczywisty w swojej spółce czy grupie spółek będziesz zatem musiał sam dokonać takiego zgłoszenia. Jednocześnie będziesz musiał złożyć oświadczenie o prawdziwości zgłoszonych informacji pod rygorem odpowiedzialności karnej.

*The Laundromat – biograficzny komediodramat z 2019 roku w reżyserii Stevena Soderbergha, Na Filmweb otrzymał co prawda jedynie 5,8 gwiazdek, ale i tak polecam obejrzeć;

*więcej informacji na ten temat znajdziesz tutaj.